Αμαλία Καζιάνη

• Γ. Ηλιάδης Αν. Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου (επιβλέπων)
• Σ. Πολυκαλάς, Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου 
  Ν. Αντωνόπουλος Επ. Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου

Περίληψη

Με την υπό εκπόνηση διατριβή επιχειρείται η μελέτη της εμπειρίας από την αξιοποίηση των ΤΠΕ στο πλαίσιο της διδασκαλίας του γλωσσικού γραμματισμού κατά την τελευταία πενταετία σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ), ως μία από τις πιο αντιπροσωπευτικές δημόσιες δομές εκπαίδευσης ενηλίκων στην Ελλάδα. Η έρευνα της προαναφερθείσας εμπειρίας θα δομηθεί σε δύο άξονες: ο πρώτος περιλαμβάνει το μικρο- επίπεδο της σχολικής μονάδας, μέσα από α) την καταγραφή της εμπειρίας των εκπαιδευτών και εκπαιδευτριών γλώσσας από την ενσωμάτωση (η μη) των ΤΠΕ στις διδακτικές τους παρεμβάσεις και β) τη συγκέντρωση σχετικού υλικού (διαθεματικά σχέδια δράσης, εργασίες, απολογιστικές εκθέσεις). Το δεύτερο, μακρο- επίπεδο, αφορά την καταγραφή των εφαρμοζόμενων πολιτικών ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Οι πολιτικές αυτές αποτυπώνονται στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, στις κατευθυντήριες γραμμές του Υπουργείου Παιδείας σχετικά με τη διδασκαλία της γλώσσας στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, στα προσφερόμενα από το Υπουργείο ψηφιακά μέσα για τη διδασκαλία και στο περιεχόμενο των επίσημων Προγραμμάτων Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στη σχολική τάξη.
Η βιβλιογραφία σχετικά με την παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ και στις τρεις βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης είναι εκτενής και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα θεωρητικών όσο και μεθοδολογικών προσεγγίσεων. Εξίσου εμβριθής είναι και η έρευνα στο πεδίο της φιλοσοφίας και μεθοδολογίας της εκπαίδευσης ενηλίκων. Ωστόσο, η αναζήτηση θεωρητικών και ερευνητικών δεδομένων από τη διερεύνηση της χρήσης των ΤΠΕ στο πλαίσιο της παιδαγωγικής διεργασίας στην εκπαίδευση ενηλίκων δεν αποδίδει επαρκή αποτελέσματα. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση παιδαγωγικών εφαρμογών μεσα στο διδακτικό πλαίσιο των ΣΔΕ, τα δεδομένα είναι ακόμη λιγότερα. Ωστόσο, ο πληθυσμός που εμπλέκεται ενεργά στην ανωτέρω διεργασία είναι σημαντικός, καθώς περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό ενήλικων εκπαιδευόμενων και σημαντικό αριθμό εκπαιδευτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων διαθέτουν αυξημένα ακαδημαϊκά προσόντα, καθώς αυτά αποτελούν προϋπόθεση για την επιλογή τους στις αντίστοιχες θέσεις.

H έννοια του γραμματισμού αποτελεί μία ευρύτερη προσέγγιση της γνώσης, η οποία περιλαμβάνει δεξιότητες και ικανότητες λειτουργίας σε ποικίλες επικοινωνιακές περιστάσεις. Ως εκ τούτου, ο γραμματισμός ενέχει την έννοια της επικοινωνιακής δεξιότητας του ατόμου μέσα σε ποικίλα επικοινωνιακά πλαίσια, αξιοποιώντας την κριτική του ικανότητα και τις πληροφορίες του περικειμένου. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, η γνώση ανάγεται σε μία σύνθετη κοινωνικογνωστική διεργασία. Το γεγονός ότι οι οκτώ γραμματισμοί οι οποίοι αποτελούν μέρος του προγράμματος σπουδών των ΣΔΕ αντικαθιστούν τα παραδοσιακά μαθήματα του τυπικού σχολείου, αποτελεί ένα από τα στοιχεία καινοτομίας των συγκεκριμένων Σχολείων. Στην παρούσα έρευνα θα επιδιωχθεί η διερεύνηση του βαθμού στον οποίο η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση ενηλίκων, όπως εφαρμόζεται στο προαναφερθέν εκπαιδευτικό πλαίσιο, βασίζεται στις παραπάνω θεωρητικές προσεγγίσεις.
Η υπό σχεδιασμό έρευνα θα εστιάσει στη διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους οι ΤΠΕ αξιοποιούνται σε διδακτικές εφαρμογές του γλωσσικού γραμματισμού στα ΣΔΕ, στην ανάδειξη καινοτομιών και καλών παιδαγωγικών πρακτικών, στη μελέτη τυχόν δυσκολιών τόσο των εκπαιδευτών όσο και των εκπαιδευόμενων κατά την υλοποίηση διδακτικών παρεμβάσεων με τη χρήση των ΤΠΕ. Η διερεύνηση των παραπάνω παραγόντων θα ολοκληρωθεί με προτάσεις για εφαρμόσιμους τρόπους αξιοποίησης ΤΠΕ στα ΣΔΕ, σε συνάρτηση με τη φιλοσοφία, τους στόχους των ΣΔΕ καθώς και το προφίλ, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πληθυσμού των εκπαιδευόμενων στα ΣΔΕ και τις απόψεις των εκπαιδευτών από την εμπειρία εφαρμογής (ή μη) των ΤΠΕ στη σχολική τάξη.